İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) akademisyenlerince 23 Nisan’da Marmara Denizi Silivri açıklarında meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki zelzeleye ait hazırlanan ön raporda, kelam konusu deprem ve devamındaki artçı sarsıntıların bölgede biriken gücün yalnızca yüzde 12’sini boşalttığı tespitinde bulunuldu.
İTÜ Maden Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Kumral uyumunda, Prof. Dr. Cenk Yaltırak, Prof. Dr. Seda Yolsal Çevikbilen, Doç. Dr. Tuna Eken, Prof. Dr. Hülya Kurt, Doç. Dr. Beyza Taşkın ve Dr. Murat Şahin‘in yer aldığı Afet İdaresi Uygulama ve Araştırma Merkezi (MATAM) Kümesi tarafından “23 Nisan 2025 Orta Marmara Sırtı Depremi (Mw 6,2: 12.49 – 26 km Silivri Güneyi)” başlıklı ön rapor hazırlandı.
Rapora nazaran, 23 Nisan 2025’te saat 12.49’da Marmara Denizi’nin orta bölümünde yer alan Orta Marmara Sırtı’nda yerin 13 kilometre derinliğinde meydana gelen deprem yaklaşık 13 saniye sürdü.
Deprem, 26 Eylül 2019’da yaşanan 5,8 büyüklüğündeki Silivri depreminin yaklaşık 5 kilometre güneyinde gerçekleşirken, 25 Nisan prestijiyle bölgede 291’in üzerinde artçı sarsıntı kaydedildi.
Rapora nazaran artçı depremler, yaklaşık 40 kilometre uzunluğunda ve 12 kilometre genişliğinde bir alanda, ana fayın kuzeyinde ağırlaştı. Bu sarsıntılar bilhassa Kumburgaz Havzası ve kuzey bloktaki ikincil fay sınırlarında kümelendi. Kimi artçılar 30 kilometre derinliğe kadar ulaştı.
Depremin meydana geldiği bölgenin, en son Mayıs 1766’da deprem üreten Doğu Sırt Kuzey Segmenti (Kumburgaz Fayı) ile Silivri Sırt Güney Hudut Fayı ortasında yer aldığı tabir edilirken, 2019’daki Silivri depremleri sonrasında bölgede gözlenen tansiyon değişimi ile 2025’teki depremin lokasyonu ortasında ahenk bulunduğu vurgulandı.
Yapılan hesaplamalarda, 1766’dan bu yana biriken sismik tansiyonun yaklaşık yüzde 12’sinin bu depremle boşaldığı değerlendirildi.
Rapora nazaran, ana şokun yaklaşık 20×12 kilometrelik bir alanda 30 santimetrelik yer değiştirmeyle meydana geldiği belirlendi. Ulusal ve milletlerarası müşahede kuruluşları, depremin sağ yanal doğrultulu faylanma karakteri taşıdığını bildirdi.
Akademisyenlerin hazırladığı ön raporda, depremin ivme pahasına ait bulgulara da yer verildi. Depremin hissedildiği Marmara Bölgesi’ndeki tüm vilayet ve ilçelerin yer aldığı tabloda, en yüksek ivme bedeli İstanbul’un Küçükçekmece ilçesinde ölçüldü. Küçükçekmece’yi, Eyüp, Marmara Ereğlisi ve Avcılar takip etti.
Deprem merkezinden 200 kilometre yarıçaplı alanda ölçülen en yüksek yer ivmesi, merkez üssüne yaklaşık 50 kilometre uzaklıktaki İstanbul Küçükçekmece’de kuzey-güney tarafında 0,2 g olarak kaydedildi. Öbür yüksek ivme bedelleri ise Sazlıbosna Barajı’nda 0,16 g, Marmara Ereğlisi kıyısında 0,1 g ve Arnavutköy’de 0,1 g ölçüldü.
Raporda, ivme bedellerinin sırf uzaklıkla değil, taban özellikleri, topoğrafya ve jeolojik yapı ile de temaslı olduğu, mevcut azalım ilgileriyle ölçülen kıymetler ortasındaki ahengin yüzde 65’in altında kaldığı, bu nedenle yeni kuşak dinamik azalım modellerine muhtaçlık duyulduğu değerlendirmeleri yer aldı.
Kumburgaz Fayı’na ait tahlillerde, 1766’dan bu yana bölgede biriken 3,7 metrelik atımın sırf 0,3 metresinin bu depremle boşaldığına vurgu yapıldı.
Ön raporda, ana şok ve artçıların dağılımının fay düzleminde dar bir alanla hudutlu kaldığı, buna karşılık gerilmenin Orta Marmara Çukuru istikametinde ağırlaştığı tespitine yer verildi.
“Kumburgaz segmentinin sırf 20 kilometrelik kısmında gerçekleşti”
MATAM Müdürü Prof. Dr. Cenk Yaltırak, AA muhabirine, son depremin Marmara Denizi içerisindeki Kumburgaz segmentinin sadece 20 kilometrelik kısmında gerçekleştiğini söyledi.
Kumburgaz segmentinin tamamının 80 kilometre uzunluğunda olduğunu belirten Yaltırak, “Fayın sırf küçük kısmında yaklaşık 30 santimetrelik bir hareket yaşandı. Halbuki birebir bölgede 3,7 metrelik bir tansiyon birikmiş durumda. Bu, büyük depremin habercisi değil lakin ‘Stres boşaldı.’ demek de yanlış. Fayın büyük kısmı hala yerinde duruyor.” dedi.
Yaltırak, tarihî örneklerden yola çıkarak çoklu kırılmaların giderek daha anlaşılır hale geldiğini anlatarak, “1999 İzmit depremi örneğinde olduğu üzere tek bir deprem değil, üç farklı fayın tıpkı anda kırılmasıyla oluşan bir dizi deprem yaşadık. Birinci büyüklük ölçümleri 7,4’tü lakin moment hesapları 7,5’i buldu. Üstelik o gün Düzce kırılmadı, o da bir ay sonra kırıldı. Şayet birebir gün kırılmış olsaydı, bugün yaşadığımız yıkım çok daha büyük olurdu.” diye konuştu.
Bu çeşit ardışık kırılmaların Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerinde de görüldüğünü aktaran Yaltırak, Anadolu’da büyük depremlerin tekil değil, zincirleme olduğunu, bunun da depremin büyüklüğünü artırdığını, yani farklı segmentlerin art geriye kırıldığı bir senaryonun “en makûs senaryo” olarak kabul edilmesi gerektiğini kaydetti.
“Mühendis olarak görevimiz, toplumun karşı karşıya kalabileceği en büyük riski tanımlamak”
Prof. Dr. Yaltırak, Marmara için sıkça anılan 7,8 büyüklüğündeki deprem senaryosunun dehşet yaratmak hedefiyle değil, gerçek mühendislik hesabıyla ortaya konulduğuna dikkati çekti.
7,8 büyüklüğündeki depremi kendilerinin uydurmadığını vurgulayan Yaltırak, “Bu sayı, bilimsel olarak yapılmış doktora çalışmalarıyla, moment hesaplarıyla, fay uzunluklarıyla hesaplandı. Yani bu sayının ardında önemli bir akademik emek, yüzlerce uzmanın çalışması var. Mühendis olarak görevimiz, toplumun karşı karşıya kalabileceği en büyük riski tanımlamaktır.” sözlerini kullandı.
Depreme karşı tedbir almanın ehemmiyetine işaret eden Yaltırak, “Bir kova düşünün, dört gözlü. Bu kovanın içi doluysa, dört modül da bir anda boşalabilir. Ya hepsi boşalırsa, biz ona nazaran tedbir almazsak ne olur? Bir segment kırılırsa 7,1 olur, başkası de kırılırsa 7,4, üçü kırılırsa 7,6, dördü kırılırsa 7,8. Şayet siz 7,1’e nazaran kentlerinizi tasarlarsanız, 7,8 olursa ölürsünüz lakin 7,8’e nazaran hazırlarsanız, 7,1 olursa bir şey olmaz. Bu kadar kolay. Toplumun bunu anlaması lazım.” halinde konuştu.
“İnsanlar gerçekleri konuşanlara değil, kendilerini rahatlatanlara inanıyor”
Toplumun depremlerle ilgili yanlış algılarla hareket ettiğine değinen Yaltırak, kendilerinin hakikat bilgiyi sunmaya çalıştığını vurguladı.
Prof. Dr. Yaltırak, sözlerini şöyle tamamladı:
“Ama beşerler duymak istediklerini dinliyor. Bu, bilimden uzaklaşma hali. Beşerler gerçekleri konuşanlara değil, kendilerini rahatlatanlara inanıyor fakat gerçek şu ki tabiatın keyfi yok. Unutuldukça deprem hatırlatıyor kendini. ‘Yarın Marmara’da 6,5 büyüklüğünde bir deprem olmayacak.’ diyemem. Olursa da bilmiş olmam. Bu bir kestirim değil, bir risk idaresi problemidir. Bizim misyonumuz, en büyük riski tanımlayıp buna karşı kentsel dönüşüm planlamak, afet senaryosu üretmek.”
About The Author
More Stories
Batman’da 1 Yaşındaki Çocuk Balkonundan Düşerek Hayatını Kaybetti
Bingöl’de Uyuşturucu Operasyonu: 2 Kişi Yakalandı
Bingöl’de 33 asker için anma merasimi düzenlendi